Đêm phố đèn rực sáng
19h tối, dòng người đổ về con phố nhỏ. Hàng trăm chiếc đèn treo sát nhau, đủ hình dáng: ông sao, cá chép, con thỏ, bươm bướm… ánh sáng hắt xuống vỉa hè như một bức tranh huyền ảo.
Anh Quang (29 tuổi, ngụ Thủ Đức) dắt tay con gái 5 tuổi vừa đi vừa cười: “Tôi đến đây không chỉ để mua đèn, mà để con được thấy một Trung thu đúng nghĩa. Cả năm vợ chồng bận rộn, Trung thu là dịp cho gia đình gần nhau. Nên mỗi cuối tuần rảnh rỗi đều đưa con gái kể từ khi phố lồng đèn nhộn nhịp không khí Trung thu đều đưa con đến để con cảm nhận không khí.”
Ở một góc phố, nhóm bạn trẻ xúm xít chụp hình check-in. Thu Uyên (22 tuổi, sinh viên) chia sẻ: “Tụi em đến đây mỗi năm, vừa để chụp hình, vừa để cảm nhận không khí Trung thu. Ở thành phố ít khi thấy trẻ con cầm đèn rước trăng, nên cảm giác ở đây rất đặc biệt.”
Không chỉ giới trẻ, nhiều người lớn tuổi cũng tìm đến phố đèn để ôn lại kỷ niệm. Bà Sáu (64 tuổi) cười hiền: “Hồi nhỏ tụi tôi rước đèn suốt xóm. Thời đó còn khó khăn, ba mẹ lấy lon sữa ông thọ ra đục khoét 1 lỗ để tụi tôi cắm nến vào rồi xách đi, không thì chặt tre về vót làm đèn ông sao. Giờ thấy đèn giấy kiếng vẫn còn, tôi mừng lắm, như được gặp lại tuổi thơ.”
Những chiếc đèn thắp lửa ký ức
Giữa dãy hàng rực rỡ, những gian cửa tiệm tuy nhỏ nhưng được sắp xếp, treo rất nhiều đèn lồng, chúng san sát nhau tạo nên một con phố lồng đèn “huyền thoại” của TP. HCM. Những nghệ nhân làm đèn lồng, hầu hết đều dã lớn tuổi, bởi giới trẻ ít ai theo nghề này. Hàng năm mỗi khi tới dịp, họ lại cặm cụi cần mẫn để cho ra đời những chiếc đèn lồng xinh đẹp. Thời đại phát triển, thay vì nan tre, người ta đã chuyển sang nan nhựa hoặc móc len ra hình thù các con vật như cá chép, thỏ ngọc, sư tử hoặc tái chế từ các vật dụng hàng ngày, tạo nên những tác phẩm bắt mắt. Nhưng đâu đó, giữa những chiếc đèn hiện đại, phát đủ loại ánh sáng, phát nhạc vui tai thì những chiếc đèn lồng thắp nến vẫn có “đất sống”, nó dành cho những người hoài niệm.
Mỗi chiếc đèn làm thủ công có hồn riêng. Bởi để làm ra nó, tre phải được vót dẻo, phơi khô, giấy cắt vừa tay, dán khéo. Mổi ngày người nghệ nhân chỉ làm được khoảng chục chiếc đèn lồng, chậm hơn đèn nhựa rất nhiều.
Những chủ tiệm vẫn cố giữ nghề bán lồng đèn, vì thu nhập chỉ theo mùa, nhưng nếu bỏ nghề, phố này sẽ mất đi cái hồn. Vì vậy để tồn tại, các chủ tiệm phải bán đủ đa dạng các loại đèn từ truyền thống cho đến điện tử.
Quan sát trên con phố, không khó để thấy đèn nhựa phát nhạc, chạy pin chiếm hơn nửa số gian hàng. Trẻ nhỏ thích thú vì đèn biết nhảy, phát sáng nhiều màu, giá lại rẻ chỉ từ 50.000 – 150.000/chiếc.
Một tiểu thương cho biết: “Bán đèn nhựa nhanh lời, dễ bán. Nhưng thật sự tôi vẫn thích đèn giấy, vì đó mới là Trung thu. Nhiều khách nước ngoài cũng hỏi mua đèn thủ công vì thấy lạ.”
Khách mua đèn cũng có những băn khoăn. Chị Mai nói: “Con tôi mê đèn điện tử vì vui tai, nhưng tôi vẫn mua thêm một đèn giấy kiếng để bé hiểu Trung thu truyền thống. Tôi sợ sau này con chỉ nhớ đến Trung thu qua những món đồ chơi phát nhạc.”
Con phố giữ truyền thống bằng cách hiện đại hóa
Trung thu xưa là lễ hội gắn kết cộng đồng, trẻ con trong xóm, trong khu phố rước đèn, người lớn làm mâm cỗ trông trăng, thưởng thức ly trà miếng bánh bên mâm cỗ trung thu. Ngày nay, ai cũng sợ con ra đường gặp nguy hiểm rình rập, đi dâu cũng phải có sự giám sát của ba mẹ. Thậm chí là chơi đèn trung thu bên ba mẹ, vì vậy một chiếc lồng đèn điện tử sẽ nhanh gọn hơn cho một mùa trăng ngắn ngủi. Thêm nữa, trẻ con ngày nay thích sự sinh động. Nền chiếc đèn lồng đủ hình dạng, có nhạc, có ánh sáng 7 màu luôn là điều thu hút chúng. Vì vậy, cách tốt nhất là kết hợp, làm lồng đèn truyền thống nhưng sáng tạo mẫu mã, có thêm yếu tố mới lạ để hấp dẫn giới trẻ. Giữ lồng đèn truyền thống là giữ một phần ký ức văn hóa.
Càng gần đêm trung thu, phố càng đông. Không khí rộn ràng nhưng cũng chen chúc, đôi khi gây tắc đường.
Điều đặc biệt ở phố lồng đèn là cảm giác trở về tuổi thơ, ở đó các thanh thiếu niên sẽ bắt gặp những hình ảnh ba mẹ nắm tay con dạo chơi quanh các cửa hàng, bỗng nhớ lại ngày xưa, mình cũng thơ bé, cũng được ba mẹ dắt đi chơi đèn, ngắm trăng như vậy. Trong con phố rực rỡ sắc màu của đèn lồng và ánh sáng, có tiếng mua bán, có tiếng cười nói, đó là điều mà những chiếc đèn trung thu mang lại.
Phố lồng đèn Lương Nhữ Học không chỉ là nơi mua bán, mà là một “bảo tàng sống” về Trung thu Việt. Là nơi để những chiếc lồng đèn luôn sống, không biến mất đi. Để sau này các em bé lớn lên, chúng sẽ mỉm cười khi đưa chiếc đèn lồng cho con cháu mình, chúng sẽ nhớ về tuổi thơ, nơi chúng cũng được ba mẹ bảo bọc, đưa đi chơi trăng, mua đèn rước trăng đầy ấm áp. Khi tụi nhỏ lớn lên, chúng vẫn còn được rước đèn dưới trăng, chứ không chỉ xem Trung thu qua màn hình điện thoại.
Như một “phong tục”, cứ sắp đến mùa Trung thu, con đường Lương Nhữ Học, TP. HCM lại lộng lẫy ánh đèn lồng các loại, thu hút mọi người đến tham quan, check in và mua đèn.
