Tiếp cận công bằng trong giáo dục - suy nghĩ từ chiếc ghế ngồi ở lớp học

Tác giả bài viết: Tuệ Anh

Thứ hai - 03/11/2025 02:03

Vấn đề công bằng trong giáo dục không chỉ được đặt ra ở những phạm vi lớn như tiếp cận tri thức, cơ sở vật chất hay cơ hội học tập, mà còn hiện diện ở những khía cạnh rất nhỏ trong đời sống học đường. Quan sát cách sắp xếp vị trí ngồi trong các lớp học tiểu học cũng có thể nhận biết một số vấn đề đặt ra trong cách tiếp cận công bằng giáo dục và văn hóa

Tiếp cận công bằng trong giáo dục - suy nghĩ từ chiếc ghế ngồi ở lớp học

Ở nhiều trường Tiểu học hiện nay, thay vì để học sinh “mặc định” ngồi một chỗ từ đầu năm đến cuối năm, nhiều giáo viên đã thay đổi tư duy và cách thức linh hoạt áp dụng đổi chỗ cho các con theo cách thức xoay vòng. Các em học sinh được thay đổi vị trí hàng tuần, từ bàn cuối lên bàn đầu, từ bên phải sang bên trái, từ chỗ sát cửa sổ sang phía đối diện. Thậm chí, mỗi tháng, cả tổ học sinh có thể được chuyển đổi vị trí dãy bàn để toàn bộ lớp cùng trải nghiệm nhiều góc nhìn khác nhau.

Cách làm này tưởng chừng giản đơn, nhưng ẩn chứa một triết lý giáo dục sâu sắc: tạo cơ hội học tập công bằng cho tất cả học sinh, đồng thời hướng đến các tiêu chí về văn hóa giáo dục mới. Một em ngồi bàn đầu sẽ dễ nghe giảng, dễ trao đổi với thầy cô hơn, trong khi em ngồi bàn cuối lại có thể gặp khó khăn về tầm nhìn hay sự tập trung. Nếu chỗ ngồi cố định, những lợi thế hoặc bất lợi ấy sẽ theo học sinh suốt cả năm, vô tình tạo nên sự chênh lệch trong quá trình tiếp nhận kiến thức. Ngay cả các vị trí thuận lợi như ngồi hàng đầu có thể chuyển thành bất lợi khi các em không được thay đổi khoảng cách với bảng viết. Luân chuyển chỗ ngồi giúp mọi học sinh đều có thời gian trải nghiệm cả “vị trí thuận lợi” lẫn “vị trí thử thách”, từ đó hình thành tinh thần bình đẳng và sẻ chia.

Không chỉ dừng lại ở công bằng tri thức, việc xoay vòng chỗ ngồi còn đem đến giá trị văn hóa trong môi trường lớp học. Trẻ em được làm quen với nhiều bạn khác nhau, mở rộng vòng kết nối, tránh sự cố định trong nhóm nhỏ. Những thay đổi thường xuyên cũng rèn luyện cho các em khả năng thích ứng, linh hoạt và tôn trọng sự công bằng chung của tập thể.

Nhìn rộng ra, cách sắp xếp vị trí ngồi theo hướng luân chuyển phản ánh một tư duy giáo dục tiến bộ: công bằng không chỉ là khẩu hiệu, mà có thể được thực hiện từ những điều nhỏ bé. Nó cho thấy rằng sự bình đẳng trong giáo dục bắt đầu từ việc thừa nhận mọi học sinh đều xứng đáng có cơ hội như nhau, dù chỉ là một chỗ ngồi trong lớp học. Và từ chỗ ngồi ấy, các em học được bài học lớn hơn: công bằng là nền tảng để cùng nhau trưởng thành.

Một số hình ảnh của cô giáo Vũ Thùy Lan và các em học sinh lớp 3A4 trường Tiểu học Dịch Vọng B, phường Dịch Vọng, thành phố Hà Nội