Nhà văn hóa Nguyễn Đức Lân rời xa cõi trần thế đã gần 4 năm rồi, để lại cho gia đình, bạn bè, những cộng sự và giới hoạt động văn hóa, trí thức chúng ta bao nỗi tiếc thương không thể nguôi ngoai.
Những năm cuối đời, Nguyễn Đức Lân viết:
Đời người như một giấc mơ Vui buồn, sướng khổ, hư vô, ngọt bùi Mai sau ba tấc đất vùi Trần gian để lại nụ cười cho hoa
Nguyễn Đức Lân sinh ra và dường như số phận đã cho ông đầy đủ những cung bậc trầm bổng của một cuộc sống mà mỗi con người có thể có được. Bao nhiêu thử thách, vui buồn, hạnh phúc, đắng cay, những vất vả trầm luân của cuộc sống, những đỉnh điểm chói sáng của vinh quang mà ông đạt tới được nhờ tài năng và sự lao động không ngừng nghỉ của mình.
Ông đến với cõi trần như một cuộc dạo chơi thanh thản, vậy mà vẫn để lại cho chúng ta cả một di sản vật chất và tinh thần thật to lớn. Những khám phá khoa học kỹ thuật làm nền tảng cho sự phát triển và trưởng thành không chỉ của một công ty danh tiếng mà còn cho cả một cộng đồng xã hội.
Vốn tri thức văn hóa đáng kính nể của ông tỏa rộng sang rất nhiều lĩnh vực, từ vũ trụ quan đến nhân sinh quan, lối sống, nhân cách. Ông nghiên cứu rất sâu sắc về sự chuyển dịch của các nền văn minh, về sự hiện hữu bí ẩn của văn hóa tâm linh, văn hóa dân gian, về lẽ sống của cuộc đời, với một chút thiền của Phật giáo, một chút một chút kinh thuyết của nho gia, một phong cách rất Lão, Trang…
Nguyễn Đức Lân còn để lại cho chúng ta rất nhiều những suy tưởng gợi mở cần được tiếp tục nghiên cứu liên quan đến những định hướng nhân văn về cuộc sống, về mối quan hệ giữa phong tục tập quán truyền thống với xã hội hiện đại, giữa văn hóa cộng đồng với văn hóa gia đình, về đời sống cá nhân và những giá trị cốt lõi cao đẹp đối với mỗi con người, mỗi cuộc đời. Dẫu ở lĩnh vực nào mà mình tham dự, ông cũng đứng ở vị trí hàng đầu.
Ông cũng để lại cho chúng ta cả hàng ngàn trang sách và rất nhiều những di cảo còn chưa được tập hợp lại và xuất bản. Tri thức của ông không chỉ góp phần vào sự sáng tạo mà còn gợi mở rất nhiều suy nghĩ cho những thế hệ kế tiếp, với một phong cách tư duy riêng, khá độc đáo của những hậu duệ một dòng họ trâm anh thế phiệt…
Những kỳ vọng còn dang dở của Nguyễn Đức Lân giờ đặt cả lên vai người vợ hiền tần tảo, tài năng, năng động là bà Mai Thi Dần và những lớp con cháu trưởng thành của ông. Họ đã từng bước thực hiện thật tốt đẹp những di nguyện mà ông để lại. Nhìn bóng dáng họ bên rừng xanh hoa lá, giữa tiếng chuông nguyện cầu trong sương buổi sáng, dưới bóng Phật linh thiêng và tĩnh lặng của thiền cảnh Hoa Sơn, nơi ông góp sức tạo dựng nên, lại thấy dường như ông vẫn còn hiện diện thấp thoáng đâu đây…
Tưởng nhớ ông, thay mặt những người bạn thân thiết của gia đình ông, chúng tôi xin được viết mấy lời thành kính, thắp nén tâm nhang tưởng nhớ ông, nguyện nhớ mãi những lời dăn dạy của ông, những lời mà tổ phụ ông, Thượng thư, Đệ tam giáp tiến sỹ Nguyễn Đình Giản đã từng nhắc nhở con cháu trước đây rằng: “Ở chốn thanh quang, người chẳng trách. Làm nơi u ẩn, qủy không hờn”
